Trước hết Đức Thánh Cha nhắc rằng các Phúc Âm trình bày cho chúng ta thấy thánh Giuse làm công việc của một thợ mộc, tham gia vào những công việc đòi hỏi sức khỏe thể chất. Chắc hẳn Chúa Giêsu đã học được nhiều điều về phẩm giá lao động từ thánh Giuse. Theo Đức Thánh Cha, lao động là điều cần thiết cho sự phát triển nhân bản và cho sự tiến triển trong sự thánh thiện của chúng ta. Thật vậy, lao động không chỉ đơn giản là vấn đề lợi ích vật chất hay lợi nhuận đơn thuần, mà là một phương tiện mang lại ý nghĩa, giá trị và hình thái cho cuộc sống của chúng ta, và dạy chúng ta biết quảng đại với người khác.
Đức Thánh Cha mời gọi các tín hữu nghĩ đến tất cả những người lao động trên thế giới, những người đang phải vật lộn để kiếm sống hoặc nuôi gia đình, và những người thường xuyên gặp phải bất công, bóc lột và nguy cơ thất nghiệp. Ngài mời gọi toàn Giáo hội suy nghĩ cách thế để lao động không theo lý luận đơn thuần của lợi lộc nhưng để nó được thực hiện như quyền lợi và nghĩa vụ căn bản của con người.
Bài giáo lý của Đức Thánh Cha
Anh chị em thân mến, chào anh chị em!
Các thánh sử Mátthêu và Máccô gọi thánh Giuse là “thợ mộc” hay “người làm nghề mộc”. Trước đây chúng ta đã nghe rằng, khi nghe Chúa Giêsu nói, dân thành Nadarét đã tự hỏi: “Đây không phải là con của bác thợ mộc sao?” (13,55; xem Mc 6,3). Chúa Giêsu đã làm công việc của cha mình.
Thánh Giuse đã lao động vất vả
Đức Thánh Cha giải thích: Thuật ngữ tekton trong tiếng Hy Lạp, được sử dụng để chỉ nghề của thánh Giuse, đã được dịch theo nhiều cách khác nhau. Các Giáo phụ Latinh của Giáo hội gọi là “thợ mộc”. Nhưng chúng ta hãy nhớ rằng tại Palestine vào thời của Chúa Giêsu, gỗ không chỉ được sử dụng để làm các dụng cụ cày bừa và nhiều đồ đạc khác nhau, nhưng còn được dùng để xây những nhà có khung bằng gỗ và mái bậc thang làm bằng dầm nối với rui kèo và đất.
Do đó, “thợ mộc” hay “người làm nghề mộc" là một nghề chung, chỉ cả thợ mộc và thợ thủ công tham gia vào các hoạt động liên quan đến xây dựng. Đó là một công việc khá vất vả, phải làm việc với các vật liệu nặng như gỗ, đá và sắt. Xét về khía cạnh kinh tế, nghề đó không đảm bảo thu nhập cao, như có thể suy ra từ việc khi dâng Chúa Giêsu trong Đền thờ, Đức Maria và thánh Giuse chỉ dâng đôi chim gáy hoặc một cặp bồ câu non (x. Lc 2,24), như Luật đã quy định cho người nghèo (x. Lv 12,8).
Chàng trai Giêsu đã học nghề này từ cha mình. Vì vậy, khi trưởng thành, Người bắt đầu rao giảng, những người hàng xóm ngạc nhiên hỏi: “Bởi đâu ông ta được khôn ngoan và làm được những phép lạ như thế?” (Mt 13,54), và họ vấp phạm vì Người (xem câu 57), bởi vì Người là con bác thợ mộc nhưng lại ăn nói như một tiến sĩ luật, và họ bị sốc vì điều này.
Từ cuộc đời của thánh Giuse và Chúa Giêsu, Đức Thánh Cha nghĩ đến tất cả những người lao động trên thế giới, đặc biệt là những người làm công việc mệt nhọc trong các hầm mỏ và trong một số nhà máy; những người bị bóc lột vì làm việc lậu; những nạn nhân của lao động; những trẻ em bị buộc phải làm việc và những em bé lục tung thùng rác để tìm kiếm thứ gì đó dùng được để buôn bán ...
Những công nhân bị bóc lột
Đức Thánh Cha nói tiếp: Xin cho phép tôi nhắc lại những gì tôi đã nói: những công nhân ẩn danh, những công nhân làm việc vất vả trong hầm mỏ và trong một số nhà máy: hãy nghĩ về họ. Hãy nghĩ đến những người bị bóc lột với công việc làm lậu, những người được trả lương lậu, một cách bí mật, không có lương hưu, không có bất cứ thứ gì. Và nếu bạn không làm việc, bạn không có sự an toàn. Và ngày nay rất nhiều việc làm lậu, rất nhiều. Hãy nghĩ đến những nạn nhân của lao động, những người bị tai nạn lao động.
Những trẻ em bị buộc phải làm việc
Nghĩ đến những trẻ em bị buộc phải làm việc, Đức Thánh Cha nói: điều này thật khủng khiếp! Một đứa trẻ đang tuổi ăn tuổi chơi thì phải chơi, nhưng bị buộc phải lao động như người lớn! Trẻ em bị buộc phải làm việc. Và nghĩ đến những người, những người đáng thương, những người lục lọi trong các bãi rác để tìm kiếm thứ gì đó hữu ích để đổi chác: họ đi đến các bãi rác... Và ngài nhấn mạnh: Tất cả những người này là anh chị em của chúng ta, những người kiếm sống như thế này: họ không được cho nhân phẩm! Hãy suy nghĩ về điều này. Và điều này xảy ra ngày nay, trên thế giới, điều này xảy ra ngày nay.
Những người không có việc làm, bị tổn thương về nhân phẩm
Đức Thánh Cha cũng nghĩ đến những người không có việc làm: bao nhiêu người đi gõ cửa các nhà máy, xí nghiệp và hỏi: “Có việc gì để làm không?” – “Không, không có, không có...”. Thiếu việc làm. Và tôi cũng nghĩ đến những người cảm thấy bị tổn thương về nhân phẩm bởi vì họ không tìm được công việc này. Họ trở về nhà và được hỏi: “Đã tìm được việc gì chưa?” - “Không, không có gì… Tôi đến Caritas và mang bánh mì về”. Điều mang lại cho bạn phẩm giá không phải là mang bánh mì về nhà. Bạn có thể lấy bánh mì từ Caritas nhưng điều này không mang lại cho bạn phẩm giá.
Có thể kiếm được cơm bánh nhờ làm việc là có được phẩm giá
Và Đức Thánh Cha khẳng định: Những gì mang lại cho bạn phẩm giá là kiếm được cơm bánh, và nếu chúng ta không mang lại cho người dân của chúng ta, những người nam người nữ, khả năng kiếm được cơm bánh, thì đây là một bất công xã hội ở nơi đó, ở quốc gia đó, ở lục địa đó. Những người lãnh đạo phải cho mọi người cơ hội kiếm được cơm bánh của họ, bởi vì điều này mang lại cho họ phẩm giá. Công việc là sự xức dầu của phẩm giá. Và điều này là quan trọng.
Tưởng nhớ các gia đình
Nghĩ đến các gia đình, Đức Thánh Cha nói: Nhiều người trẻ, nhiều ông bố, bà mẹ trải qua thử thách khi không có một công việc cho phép họ sống cuộc sống yên ổn. Họ sống ngày qua ngày. Và việc tìm kiếm công việc thường trở nên tuyệt vọng đến mức khiến họ mất hết hy vọng và khát vọng sống. Trong thời kỳ đại dịch này, nhiều người đã mất việc làm - và một số, bị đè bẹp bởi một gánh nặng không thể chịu nổi, đã đi đến mức tự kết liễu mạng sống của mình. Ngày hôm nay tôi muốn tưởng nhớ từng người trong số họ và gia đình của họ. Chúng ta hãy thinh lặng giây lát để tưởng nhớ những người đàn ông, những phụ nữ tuyệt vọng vì không tìm được công việc.
Chúng ta làm việc với tinh thần nào?
Than phiền rằng chúng ta chưa quan tâm đủ đến thực tế rằng công việc là một thành phần thiết yếu trong đời sống con người, và cả trong con đường nên thánh, Đức Thánh Cha nhấn mạnh: lao động không chỉ để có được nguồn dinh dưỡng phù hợp: đó còn là nơi chúng ta thể hiện bản thân, cảm thấy mình có ích, và chúng ta học được bài học lớn về tính cụ thể, giúp đời sống tinh thần không trở thành chủ nghĩa duy linh. Tuy nhiên, thật không may, công việc thường trở thành con tin của sự bất công xã hội và thay vì là một phương tiện nhân bản hoá, nó trở thành một phần ngoại biên của cuộc sống.
Nhiều khi tôi tự hỏi: chúng ta làm công việc hàng ngày với tinh thần nào? Làm thế nào để chúng ta đối phó với sự mệt mỏi? Chúng ta có thấy hoạt động của chúng ta chỉ liên quan đến vận mệnh của chính mình hay với vận mệnh của người khác không? Trên thực tế, lao động là một cách thể hiện cá vị của chúng ta, mà bản chất của nó là sự tương quan. Và lao động cũng là một cách thể hiện sự sáng tạo của chúng ta: mỗi người đều làm việc theo cách riêng của mình, với phong cách riêng của mình; cùng một công việc nhưng với một phong cách khác nhau.
Phục hồi giá trị của lao động
Thật tuyệt vời khi nghĩ rằng chính Chúa Giêsu đã làm việc và ngài đã học được nghệ thuật này từ chính thánh Giuse. Hôm nay chúng ta phải tự hỏi bản thân rằng chúng ta có thể làm gì để phục hồi giá trị của lao động; và với tư cách là Giáo hội, chúng ta có thể đóng góp gì để lao động được thoát khỏi logic của lợi nhuận đơn thuần và có thể được sống như một quyền và nghĩa vụ cơ bản của con người, điều thể hiện và nâng cao phẩm giá của họ.
Cuối cùng Đức Thánh Cha mời gọi: Anh chị em thân mến, cầu nguyện cho tất cả những điều này, hôm nay tôi muốn cùng anh chị em đọc lại lời cầu nguyện mà thánh Phaolô VI đã dâng lên thánh Giuse vào ngày 1/5/1969:
Lạy thánh Giuse,
Quan thầy của Giáo hội!
ngài đã ở bên cạnh Ngôi Lời nhập thể,
ngài làm việc mỗi ngày để kiếm cơm bánh
và kín múc từ Người sức mạnh để sống và làm việc chăm chỉ;
ngài đã trải qua nỗi lo lắng cho tương lai,
sự cay đắng của nghèo đói, sự bấp bênh của công việc:
Ngày nay, ngài chiếu toả gương sáng của ngài,
khiêm hạ trước mặt người đời
nhưng cao trọng nhất trước mặt Thiên Chúa:
xin gìn giữ người lao động trong cuộc sống khó khăn hàng ngày của họ,
bảo vệ họ khỏi bị nản lòng,
khỏi bị nổi loạn cách tiêu cực,
và khỏi bị cám dỗ yêu thích khoái lạc;
và xin giữ hoà bình trên thế giới,
hoà bình mà chỉ có nó có thể bảo đảm sự phát triển của các dân tộc. Amen.
Hồng Thủy - Vatican News
