Đức tin và Đạo đức xã hội

ĐỨC TIN VÀ ĐẠO ĐỨC XÃ HỘI

Mới đây trong một buổi hội thảo, một tham dự viên đã đưa ra một trường hợp, theo đó, hơn 40 năm làm con Chúa, bà vẫn đi nhà thờ với chồng, nhưng bà không bao giờ xưng tội. Không thấy bà nhắc đến việc rước Thánh Thể. Bà còn thêm rằng, trong nhà ngoài việc đi nhà thờ, lâu lâu bà cũng ghé qua xin xâm, cúng quả ở vài ngôi chùa quanh vùng. Về phần sống đạo, bà cho rằng bà là người vợ tốt, người mẹ tử tế biết hy sinh cho chồng, cho con. Bà không gian lận và cư xử bất công với ai. Bà không giống như một số người mà bà biết, những người tuy xưng mình là người có đạo, những vẫn gian lận trợ cấp xã hội, vẫn bê bối, vô trách nhiệm. Tóm lại, bà không quan niệm đạo hay không đạo, niễm là ăn ngay ở lành là được! 

Lập luận của nữ thính giả này cũng là lập luận mà nhiều lần chúng ta đã nghe và đã trao đổi. Người đồng ý, người không đồng ý nhưng phần đông dựa vào cảm tính và những lý luận cá nhân, đại khái: “Đạo nào cũng là đạo. Đạo nào cũng dạy ăn ngay ở lành!” Quan niệm này hoàn toàn không phù hợp nếu như đem ứng dụng vào niềm tin và đời sống đạo của người Công Giáo, cũng như đem liên kết hành vi đạo đức có tính cách luân lý và xã hội với đức tin Công Giáo.

Ngày gia nhập đạo, vị linh mục hay người ban bí tích Thánh Tẩy đã hỏi người gia nhập đạo: “Ông, bà, anh, chị, em, con muốn xin gì cùng Hội Thánh?”. Và người tân tòng hay người đỡ đầu thưa:

-          Con xin đức tin.
-          Đức tin làm gì cho con? Vị linh mục hay người ban bí tích Thánh Tẩy hỏi lại.
-          Đức tin ban cho con sự sống đời đời.

Cái cốt lõi của đạo Công Giáo là ở chỗ đó. Nếu không tin thì không thể trở thành một Kitô hữu được. Không tin thì không thể thực hành những gì mà đạo Công Giáo đòi hỏi được.   

Đi sâu hơn vào đời sống của người Công Giáo thì đức tin ấy là gì? Người Công Giáo phải tin nhận những gì? Những điều cần phải tin căn bản ấy gồm trong cái mà Giáo Hội Công Giáo gọi là Kinh Tin Kính. Sau đây là những gì mà người Công Giáo phải tin:

“Tôi tin kính một Thiên Chúa, là Cha toàn năng, Đấng tạo thành trời đất, muôn vật hữu hình và vô hình.

Tôi tin kính một Chúa Giêsu Kitô, Con một Thiên Chúa, sinh bởi Đức Chúa Cha từ trước muôn đời. Người là Thiên Chúa bởi Thiên Chúa, Ánh sáng bởi Ánh sáng, Thiên Chúa thật bởi Thiên Chúa thật. Được sinh ra mà không phải tạo thành, đồng bản tính với Đức Chúa Cha, nhờ Người mà muôn vật được tạo thành. Vì loài người chúng tôi, và để cứu rỗi chúng tôi, Người đã từ trời xuống thế. Bởi phép Đức Chúa Thánh Thần, Người đã nhập thể trong lòng Trinh Nữ Maria, và đã làm người. Người chịu đóng đinh vào thập giá vì chúng tôi, chịu khổ hình và mai táng thời Phongxiô Philatô. Ngày thứ ba Người sống lại như lời Thánh Kinh. Người lên trời, ngự bên hữu Đức Chúa Cha. Và Người sẽ trở lại trong vinh quang để phán xét kẻ sống và kẻ chết, nước Người sẽ không bao giờ cùng.

Tôi tin kính Đức Chúa Thánh Thần là Thiên Chúa và là Đấng ban sự sống. Người bởi Đức Chúa Cha và Đức Chúa Con mà ra. Người cùng được phụng thờ, và tôn vinh cùng với Đức Chúa Cha và Đức Chúa Con. Người đã dùng các tiên tri mà phán dạy.

Tôi tin có Hội Thánh duy nhất, thánh thiện, công giáo và tông truyền.

Tôi tuyên xưng có một Phép Rửa để tha tội.

Tôi trông đợi kẻ chết sống lại, và sự sống đời sau.”

Đối với những Kitô hữu lơ là, không hiểu và sống đạo tử tế, hoặc đối với những người không có niềm tin, không tôn giáo thì những điều mà người Công Giáo tin hay tuyên xưng ở trên rất mơ hồ, vớ vẩn, và điên rồ. Đó là những tư tưởng không khoa học, hoang đường, không kiểm chứng được. Nhưng ngược lại, nó đã trở thành một lẽ sống, một thách đố rất lớn lao cho những ai xưng mình là người theo Kitô Giáo, là người đạo Công Giáo.

Nguyên từ ngữ “Đức Tin” cũng đã là một điều rất khó giải thích. Vì tin khác với “đức tin”. Đặc biệt khi chúng ta phải dùng đến nhân đức để mà “tin” những gì con mắt tự nhiên, lý trí tự nhiên không giải thích được. Do đó, khi đề cập đến đức tin, nhất là đức tin làm nên một người Công Giáo chân chính là một việc mà tự nhiên con người không làm được, nhưng cần phải có ơn Chúa trợ giúp.

Nhưng cũng chính do chìa khóa đức tin mà con người có thể mở ra được cánh cửa đời đời. Mở ra được con đường dẫn tới vĩnh hằng. Mở ra con đường giải cứu và được giải cứu. Ơn cứu độ đến từ Thiên Chúa, nhưng cũng cần con người tin nhận và đáp trả. Thánh Augustine đã nói: “Khi Thiên Chúa dựng nên ban, Ngài không cần hỏi ý kiến bạn. Nhưng để cứu rỗi bạn, Ngài cần sự cộng tác của bạn.” Và đó là điều mà đức tin có thể tác động trong đời sống người Kitô hữu, cũng như người Kitô hữu sống với tác động ấy.     

Để bảo vệ, để chứng tỏ cho mọi người khác biết thế nào là Đức Tin sống động, Đức Tin thực hành, đạo Công Giáo đã có cả một kho tàng triết học, thần học, tu đức, Thánh Kinh, và Giáo Luật. Ngoài ra, đức tin ấy còn được làm cho phong phú nhờ kho tàng thánh nhạc, và nghi lễ, phụng vụ. Đặc biệt, nó đã được chứng minh hùng hồn bằng hằng triệu triệu các chứng nhân anh dũng trải qua các thời đại. Họ là những người đã dám chấp nhận cái chết để minh chứng niềm tin. Lịch sử 300 năm cấm đạo ở Việt Nam với hàng trăm ngàn tín hữu đã phải chịu bao khốn khó, và đổ máu mình ra cho niềm tin của mình, trong đó có 117 vị đã được tôn phong hiển thánh và 1 vị được tôn phong Chân Phước là một thí dụ. Trong thế giới hôm nay, có đến hằng triệu, hàng trăm ngàn các nhà thừa sai, những tu sĩ nam nữ và các giáo dân nhiệt thành ngày đêm hăng say trên con đường phụ vụ tha nhân. Sống với những người nghèo, người cùi hủi, bệnh truyền nhiễm, tù tội, và những người lỡ bước lầm đường. Chúng ta có thể dễ dàng tìm thấy, nhìn thấy, và đọc thấy qua sách vở, truyền thông…

Cũng trong thời đại của chúng ta, nhờ đức tin ấy mà Mẹ Têrêsa Calcutta đã ôm lấy những người cùi, đã tự tay lau sạch các vết thương cho họ, và đã đem lại cho họ những nụ cười cuối đời trong đau khổ và nước mắt.

Nhờ đức tin ấy mà Đức Chân Phước Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã tha cho người ám sát mình. Đã vào tù bắt tay và nói chuyện với kẻ chủ mưu giết hại mình.

Nhờ đức tin ấy mà Đức Hồng Y Nguyễn Văn Thuận đã chinh phục được các cai tù đầy mặc cảm, thù hận được chỉ định cai tù của Ngài trong suốt 13 năm trong lao tù Cộng Sản…

Đức tin như vậy vượt qua tầm hiểu biết của lý trí và của những nhận định thông thường. Đức tin làm nền cho một đời sống vươn cao, thanh thoát và thánh thiện hơn cả những truyền thống và phong tục về lễ giáo. Nhờ đức tin, nó đưa con người vào chiều sâu tâm linh để nhận ra sự hy sinh, đóng góp, và đời sống thánh thiện của mình mang ý nghĩa cứu độ và là những tác động đem lại sự sống, mà theo như Thánh Augustine là sự cộng tác của con người. Điều này vượt hẳn những suy nghĩ dù là triết lý, tâm lý hay đạo đức xã hội. Và cũng vì thế, những hành động đạo đức xã hội nếu không vì niềm tin và xây dựng trên đức tin, thì đó cũng chỉ mang ý nghĩa luân lý rất bình thường.

Tóm lại, những hành động luân lý, đạo đức xã hội là những hành động đáng quí, đáng làm, nhưng mang nó lồng vào ý nghĩa so sánh với đức tin Công Giáo thì không tìm được ý nghĩa tương xứng. Bởi vì cái mà người Công Giáo gọi là đạo nó được xây dựng trên nền tảng đức tin. Mà đức tin là một cái gì mà trí khôn tự nhiên không giải thích được, cũng như những hành động đạo tức tự nhiên không vươn tới được.    

Trần Mỹ Duyệt
Nguồn: thanhlinh.net