Hướng dẫn Mục vụ Thánh nhạc - Số 2: Mùa Giáng sinh

HƯỚNG DẪN MỤC VỤ THÁNH NHẠC - SỐ 2: MÙA GIÁNG SINH

Dẫn nhập

– Mùa giáng sinh bắt đầu từ kinh chiều I của ngày lễ Giáng sinh, tức là buổi chiều ngày 24/12, và kết thúc vào lễ Chúa Giêsu chịu phép rửa. Mùa Giáng sinh có lẽ là một mùa thi vị nhất của một năm phụng vụ. Nó gắn liền với những bài thánh ca đi cùng năm tháng: Đêm đông lạnh lẽo Chúa sinh ra đời, Cao cung lên, Đêm thánh vô cùng, Mùa đông năm ấy…

– Nhưng Giáng sinh không chỉ dừng lại ở việc ca hát. Đúng hơn phụng vụ Giáng sinh đưa chúng ta vào chương trình cứu độ của Thiên Chúa. Trong lời nguyện tiến lễ của lễ đêm Giáng sinh có ghi: đây chính là khởi điểm của ơn cứu độ. Và chúng ta được mời gọi tham gia tích cực vào mầu nhiệm nhập thể của Ngôi Hai Thiên Chúa.

– Tuy nhiên, thực tế, ngày lễ Giáng sinh hiện nay, nhiều người nói là ngày lễ mang tính xã hội. Và chính vì thực tế ấy, việc sử dụng các bài hát trong mùa Giáng sinh cũng phải cẩn trọng, kẻo làm tục hóa các thánh lễ trong mùa Giáng sinh.

– Và bài hướng dẫn mục vụ thánh nhạc mùa Giáng sinh hôm nay, xin được trình bày 3 điểm:

+ Thứ nhất: ý nghĩa phụng vụ của âm nhạc mùa Giáng Sinh.

+ Thứ hai, các nguyên tắc khi chọn bài hát.

+ Thứ ba, tâm tình thiêng liêng của người ca viên.

1. Ý nghĩa phụng vụ của âm nhạc mùa Giáng sinh

– Vì mùa Giáng sinh là thời gian để chúng ta sống mầu nhiệm Thiên Chúa làm người, hạ mình xuống để ở với chúng ta. Cho nên, thánh nhạc trong mùa này cần phải lưu ý những điểm sau:

+ Các bài hát phải diễn tả niềm vui cứu độ, nhưng không phải ồn ào.

+ Các bài hát nên mang tính chiêm niệm, nhưng không u buồn.

+ Các bài hát cần đưa cộng đoàn đến tâm tình thờ lạy, giống như hình ảnh của các mục đồng và các thiên thần.

=> Nhìn chung, âm nhạc mùa Giáng sinh phải vừa tươi sáng, vừa thánh thiện.

2. Các nguyên tắc khi chọn bài hát

– Thứ nhất, cần phải chọn các bài hát đã được chuẩn nhận chính thức. Hiện nay, rất khó để chúng ta xác định điều ấy. Có các tác giả đưa bài hát lên, nhưng không có ghi là đã được chuẩn nhận hay chưa. Vì thế, rất khó để minh định. Và vì rất khó như thế, chúng ta dễ chọn các bài hát giáng sinh mang tính chất biểu diễn sân khấu. Thậm chí, có những người chọn bài hát giáng sinh của các tôn giáo khác. Cho nên, chắc chắn nhất là chọn các bài hát trong các cuốn thánh ca chính thức của Giáo hội, được phân theo các mùa phụng vụ: mùa Giáng sinh.

– Thứ hai, tránh chọn những bài hát nhiều bè, lạ lẫm. Thánh lễ trong mùa Giáng sinh là để giúp cho cộng đoàn sống mầu nhiệm Nhập thể. Ca đoàn không được độc quyền trong việc chọn bài hát. Cố gắng chọn những bài quen thuộc, để mọi người cùng được tham gia phụng vụ cách tích cực hơn. Ví dụ như Hang Be Lem, Mùa đông năm ấy, Cao cung lên, Tiếng hát thiên thần,… Và khi chọn những bài quen thuộc như thế, ca đoàn có thể hát thêm bè, hát yểm trợ, hoặc hát các câu solo…

3. Tâm tình thiêng liêng của người ca viên

– Vì những ngày trong mùa Giáng sinh luôn mang cho con người cảm giác vui tươi, phấn khích. Và điều ấy, thường ảnh hưởng nhiều đến tâm hồn của các ca viên khi hát trong thánh lễ. Chính vì thế, trong mùa Giáng sinh, người ca viên cần lưu ý những điều sau:

+ Thứ nhất: Hát với một trái tim biến đổi. Chúng ta phải biết, âm nhạc tự thân không cứu được ai. Chỉ có trái tim khiêm nhượng, mới có thể dẫn chúng ta đến với Chúa Hài Đồng.

+ Thứ hai: Hát để phục vụ, chứ không phải là để biểu diễn. Các bài hát trong mùa Giáng sinh làm chúng ta rất dễ bị rơi vào cơn cám dỗ biểu diễn. Các bài hát nhiều bè, phô diễn quá nhiều kỹ thuật, chúng ta cần phải cẩn trọng khi chọn lựa và sử dụng.

+ Thứ ba: Hát trong tinh thần thinh lặng nội tâm. Hãy biến mỗi bài hát trở thành một lời tạ ơn cho việc Chúa đến làm người.

+ Thứ tư: Hãy hát như thiên thần, không ồn ào như chợ hội. Thiên Thần loan báo niềm vui bằng sự trang trọng, tinh khiết, khiêm tốn, chứ không phải là ầm ầm như cái chợ.

Kết luận

– Mùa Giáng sinh đúng là mùa của âm nhạc. Nhưng hơn thế, mùa Giáng sinh còn là mùa của một trái tim biết chiêm ngắm. Vì thế, mục vụ thánh nhạc trong mùa Giáng sinh hết sức quan trọng.

– Chúng ta vừa tìm hiểu cùng với nhau ba điểm lưu ý về thánh nhạc trong các thánh lễ mùa Giáng sinh.

+ Thứ nhất: Ý nghĩa phụng vụ của âm nhạc mùa Giáng sinh. Trong phần này, chúng ta lưu ý: âm nhạc mùa Giáng sinh phải vừa tươi sáng, vừa thánh thiện.

+ Thứ hai: các nguyên tắc khi chọn bài hát mùa Giáng sinh. Tốt nhất, cứ chọn các bài hát trong các cuốn thánh ca chính thức của Giáo hội, được phân loại theo mùa Phụng vụ. Chúng ta cũng nên chọn các bài hát quen thuộc, mang tính cộng đồng, để cộng đoàn có thể tham dự phụng vụ cách tích cực hơn.

+ Thứ ba: tâm tình thiêng liêng của người ca viên: Người ca viên cần hát với một trái tim biến đổi. Người ca viên cần hát để phục vụ, chứ không phải biểu diễn. Người ca viên cần hát trong tinh thần thinh lặng nội tâm. Và người ca viên cần hát như thiên thần, không ồn ào như cái chợ.

– Mong rằng các ca đoàn hãy hát đẹp, hát đúng, hát thánh, hát với một trái tim được Chúa Hài Đồng chạm đến. Xin Chúa Giêsu Hài Đồng chúc lành cho sứ vụ thánh ca của mỗi ca viên.

Lm. Giuse Nguyễn Đức Trưởng

Trưởng Ban Thánh Nhạc Giáo phận Bắc Ninh

Nguồn: giaophanbacninh.org