Biết không chỉ biết bằng lý trí mà còn là biết của trái tim. Biết liên quan trực tiếp với niềm xác tín. Biết bằng lý trí có thể nghe người ta nói, hoặc do học hỏi, nhưng cái biết bằng trái tim mới thực sự thuộc về cá nhân qua kinh nghiệm sống. Niềm xác tín của Thánh Tôma vừa bằng lý trí và trái tim.
Niềm xác tín bằng lý trí. Không thể bỏ qua cái biết bằng lý trí này. Bởi đó là nền tảng cho cái biết trước khi biết bằng trái tim. Như người ta nói: “Vô tri bất mộ”, không biết không thể yêu mến. Cái biết không lý trí là cái biết “cuồng tín”. Đôi khi chúng ta có thể thấy, sau cái biết bằng lý trí, cũng bị con tim dắt mũi làm mất lý trí thành cuồng si.
Biết bằng lý trí hoặc nghe sách dạy, người ta nói, là cái biết bề mặt của vấn đề. Thánh Tôma, trước đó tám ngày, Chúa hiện ra với các môn đệ, không có ngài ở đó. Ngài chỉ nghe nói lại. Chúng ta có thể nghe người khác nói lại cho chúng ta, dù đó là một điều chắc chắn, vẫn là điều ở bên ngoài cuộc đời chúng ta. Không trực tiếp, không thể cảm nhận sâu xa, không hiểu được cảm xúc tuôn trào, giống như xem bóng đá Highlight khác với xem trực tiếp.
Khi biết bằng lý trí, có thể biết sai, hiểu lầm do những lý luận trong cách lối suy luận của mình: “Tư tưởng loài người không phải là tư tưởng của Thiên Chúa” (Xem Mt 16, 21 – 23). Nhất là trong khi chịu thử thách, chúng ta có thể oán trách Thiên Chúa, muốn rời xa Người khi Người im lặng trước vấn nạn của chúng ta. Ông Gióp trong những ngày chịu thử thách cũng kêu trách về ngày mình đã sinh ra: “Phải chi đừng xuất hiện ngày tôi đã chào đời, cũng như đêm đã báo: "Đứa con trong bụng mẹ là một nam nhi!" (Giop 3, 3).
Trải qua thăng trầm, những vất vả của đời sống, những nhọc nhằn yêu thương, những hạnh phúc…Thời gian như một trải nghiệm cần thiết để biết chiều sâu của cái biết về tình yêu Chúa. Ông Gióp sau những gì trải qua, ông đã tự thú: “Trước kia, con chỉ được biết về Ngài nhờ người ta nói lại, nhưng giờ đây, chính mắt con chứng kiến. Vì thế, điều đã nói ra, con xin rút lại, trên tro bụi, con sấp mình thống hối ăn năn.” (Giop 42, 5 – 6).
Tám ngày của Tôma là tám ngày của những chờ đợi khắc khoải mong gặp được Chúa. Thánh Tôma suy gẫm đủ chín mùi với Lời Chúa trong Cựu ước nói với dân Người: “Ta đã yêu ngươi bằng mối tình muôn thuở, nên Ta vẫn dành cho ngươi lòng xót thương.” (Gr 31, 3). Một tình yêu chết cho người mình yêu và cũng là sống lại cho tình yêu đã chết. Tôma đã thưa cùng Chúa: "Lạy Chúa của con, lạy Thiên Chúa của con!” (Ga 20, 28).
Xin cho chúng con biết Chúa bằng lý trí và con tim, nhận ra Chúa qua những biến cố cuộc đời và xác tín niềm tin như Thánh Tôma.
Niềm xác tín bằng lý trí. Không thể bỏ qua cái biết bằng lý trí này. Bởi đó là nền tảng cho cái biết trước khi biết bằng trái tim. Như người ta nói: “Vô tri bất mộ”, không biết không thể yêu mến. Cái biết không lý trí là cái biết “cuồng tín”. Đôi khi chúng ta có thể thấy, sau cái biết bằng lý trí, cũng bị con tim dắt mũi làm mất lý trí thành cuồng si.
Biết bằng lý trí hoặc nghe sách dạy, người ta nói, là cái biết bề mặt của vấn đề. Thánh Tôma, trước đó tám ngày, Chúa hiện ra với các môn đệ, không có ngài ở đó. Ngài chỉ nghe nói lại. Chúng ta có thể nghe người khác nói lại cho chúng ta, dù đó là một điều chắc chắn, vẫn là điều ở bên ngoài cuộc đời chúng ta. Không trực tiếp, không thể cảm nhận sâu xa, không hiểu được cảm xúc tuôn trào, giống như xem bóng đá Highlight khác với xem trực tiếp.
Khi biết bằng lý trí, có thể biết sai, hiểu lầm do những lý luận trong cách lối suy luận của mình: “Tư tưởng loài người không phải là tư tưởng của Thiên Chúa” (Xem Mt 16, 21 – 23). Nhất là trong khi chịu thử thách, chúng ta có thể oán trách Thiên Chúa, muốn rời xa Người khi Người im lặng trước vấn nạn của chúng ta. Ông Gióp trong những ngày chịu thử thách cũng kêu trách về ngày mình đã sinh ra: “Phải chi đừng xuất hiện ngày tôi đã chào đời, cũng như đêm đã báo: "Đứa con trong bụng mẹ là một nam nhi!" (Giop 3, 3).
Trải qua thăng trầm, những vất vả của đời sống, những nhọc nhằn yêu thương, những hạnh phúc…Thời gian như một trải nghiệm cần thiết để biết chiều sâu của cái biết về tình yêu Chúa. Ông Gióp sau những gì trải qua, ông đã tự thú: “Trước kia, con chỉ được biết về Ngài nhờ người ta nói lại, nhưng giờ đây, chính mắt con chứng kiến. Vì thế, điều đã nói ra, con xin rút lại, trên tro bụi, con sấp mình thống hối ăn năn.” (Giop 42, 5 – 6).
Tám ngày của Tôma là tám ngày của những chờ đợi khắc khoải mong gặp được Chúa. Thánh Tôma suy gẫm đủ chín mùi với Lời Chúa trong Cựu ước nói với dân Người: “Ta đã yêu ngươi bằng mối tình muôn thuở, nên Ta vẫn dành cho ngươi lòng xót thương.” (Gr 31, 3). Một tình yêu chết cho người mình yêu và cũng là sống lại cho tình yêu đã chết. Tôma đã thưa cùng Chúa: "Lạy Chúa của con, lạy Thiên Chúa của con!” (Ga 20, 28).
Xin cho chúng con biết Chúa bằng lý trí và con tim, nhận ra Chúa qua những biến cố cuộc đời và xác tín niềm tin như Thánh Tôma.
Lm Giuse Hoàng kim Toan
