Đọc lại Tông thư "Dấu chỉ tuyệt vời" của ĐTC Phanxicô

Vào tháng 12/1223, trên đường từ Roma trở về Assisi, thánh Phanxicô đã dừng chân tại Greccio, một thị trấn nhỏ của Ý. Các hang động ở Greccio gợi lại trong tâm trí thánh nhân miền quê Bêlem mà ngài đã thăm viếng trước đó. 15 ngày trước lễ Giáng sinh năm 1223, thánh nhân đã xin một người địa phương tên là Gioan giúp ngài thực hiện mong ước tái hiện ký ức về Hài Nhi được sinh ra ở Bêlem, để dân chúng có thể nhìn thấy sự nghèo khó thiếu thốn của Hài Nhi, cách Người nằm trong máng cỏ, và cách Người được đặt nằm trên một chiếc giường đệm cỏ với các chú bò lừa đứng bên cạnh.

Ngày 25/12 năm đó, các tu sĩ từ nhiều nơi và dân chúng trong vùng kéo đến Greccio và trang trí nơi này với những bông hoa và những ngọn đuốc chiếu sáng đêm đen. Mọi người hiện diện vui mừng hân hoan chứng kiến hang đá Giáng Sinh đầu tiên trong lịch sử. Thánh lễ với sự hiện diện của Thánh Phanxicô đã được cử hành trên máng cỏ, chứng tỏ sự liên kết giữa mầu nhiệm Nhập thể của Con Thiên Chúa và bí tích Thánh Thể.

Cảnh Giáng Sinh này vẫn tiếp tục lay động tâm hồn con người 

Hơn 800 năm trôi qua, cảnh Giáng Sinh này vẫn tiếp tục lay động tâm hồn cả người có đức tin vào Thiên Chúa và người không có đức tin. Hang đá Giáng Sinh, biểu tượng của sự dịu dàng và nhân ái, đã truyền cảm hứng cho các vị thánh, nhà thơ và nghệ sĩ. Hang đá Giáng Sinh đã trở thành một truyền thống trải dài qua nhiều thế kỷ và qua nhiều tâm hồn, đặt sự kỳ diệu của Lễ Giáng Sinh làm trung tâm.

Khởi đi từ Thánh Phanxicô, đã nảy sinh một cách lắng nghe mới mẻ tiếng nói của Giáng Sinh, tiếng vọng sâu sắc của điều gì đó đã bắt đầu thay đổi thế giới 2025 năm trước. Tu sĩ Tommaso xứ Celano đã viết rằng Thánh Phanxicô đã biến Greccio thành một Bêlem mới, và Thánh Bonaventura đã viết rằng ba năm trước khi qua đời, vị Thánh nghèo thành Assisi muốn kỷ niệm Lễ Giáng Sinh của Chúa Giêsu Hài Đồng, đã xin phép và được sự cho phép của Đức Giáo Hoàng. Vì vậy, ngài không chỉ mang đến cỏ khô cho máng cỏ, mà còn cả một con bò và một con lừa, trong một khung cảnh đẹp đến nỗi chính đôi mắt của Thánh Phanxicô cũng đẫm lệ và trái tim tràn ngập niềm vui. Greccio đã trở thành một Bêlem mới.

Truyền thống làm hang đá Giáng Sinh không chỉ được thực hiện bởi những người có đức tin mà còn bởi những người hoài nghi, ngay cả những người vô thần, bởi vì cảnh Chúa giáng sinh đó vượt trên sự gắn bó với một Giáo hội hay đức tin. Bức tranh Giáng Sinh nguyên thủy vẫn tiếp tục lan tỏa ý nghĩa và cảm xúc cho đến tận ngày nay. Cảnh Chúa Giáng Sinh cũng đã trở thành nguồn cảm hứng cho thi ca, phim ảnh, với những tác phẩm nổi tiếng.

Hang đá Giáng sinh biểu lộ sự dịu dàng của Thiên Chúa

Tại sao hang đá Giáng sinh khơi dậy sự ngạc nhiên và xúc động nơi chúng ta? Đức cố Giáo hoàng Phanxicô, trong Tông thư “Admirabile Signum” – Dấu chỉ tuyệt vời – mà ngài đã ban hành khi viếng thăm Greccio, đã giải thích: “Hang đá khơi dậy rất nhiều điều kỳ diệu và khiến chúng ta cảm động bởi vì nó biểu lộ sự dịu dàng của Thiên Chúa, Đấng hạ mình đến với sự nhỏ bé của chúng ta, Đấng trở nên nghèo khó để mời gọi chúng ta đi theo con đường khiêm nhường để gặp và phục vụ Người với lòng thương xót dành cho những anh chị em nghèo khổ nhất”.

Hang đá Giáng Sinh là lời rao giảng Tin Mừng cần được tái khám phá và hồi sinh

Do đó, theo ngài, hang đá Giáng Sinh là lời rao giảng Tin Mừng cần được tái khám phá và hồi sinh. Ngài giải thích: “Mô tả sự kiện Chúa giáng sinh là công bố mầu nhiệm Nhập thể của Con Thiên Chúa với sự đơn giản và niềm vui… Khi chúng ta chiêm ngắm cảnh Chúa Giáng Sinh, chúng ta được mời gọi tham gia vào một cuộc hành trình thiêng liêng, được lôi cuốn bởi sự khiêm nhường của Người, Đấng đã làm người để gặp gỡ mọi người. Và chúng ta khám phá ra rằng Người yêu thương chúng ta đến mức liên kết với chúng ta, để chúng ta cũng có thể liên kết với Người”.

Khuyến khích truyền thống tốt đẹp làm hang đá

Và Đức cố Giáo hoàng đã giải thích mục đích của Tông thư: “Với thư này, tôi muốn khuyến khích truyền thống tốt đẹp chuẩn bị máng cỏ trong những ngày trước Giáng sinh của các gia đình chúng ta, cũng như phong tục trang trí cảnh giáng sinh ở nơi làm việc, trường học, bệnh viện, nhà tù, quảng trường... Đây thực sự là một công việc với trí tưởng tượng sáng tạo khi sử dụng các vật liệu khác biệt nhất để tạo ra những kiệt tác nhỏ xinh đẹp. Từ khi còn là một đứa trẻ, chúng ta học từ cha mẹ, ông bà, tiếp tục thói quen vui tươi gói gọn lòng đạo đức bình dân phong phú này. Tôi hy vọng rằng việc thực hành này không bao giờ bị mất đi; thật vậy, tôi hy vọng rằng, nơi nào truyền thống này bị rơi vào quên lãng, nó có thể được tái khám phá và hồi sinh”.

Thiên Chúa không để chúng ta đơn độc

 Trong Tông thư “Dấu chỉ tuyệt vời”, Đức Giáo hoàng Phanxicô cũng giải thích ý nghĩa biểu tượng của những chi tiết được trình bày trong hang đá Giáng Sinh: từ bầu trời đầy sao giữa đêm đen, cho thấy “Thiên Chúa không để chúng ta đơn độc, nhưng Người hiện diện và mang ánh sáng đến nơi chìm trong bóng tối và chiếu sáng những người vượt qua bóng tối của đau khổ”, đến hình ảnh các mục đồng, những người nghèo, cho thấy “được sinh ra trong máng cỏ, chính Thiên Chúa bắt đầu cuộc cách mạng thực sự và duy nhất mang lại hy vọng và phẩm giá cho những người bị khinh miệt, bị gạt ra bên lề: đó là cuộc cách mạng của tình yêu, cuộc cách mạng của sự dịu dàng”.

Sự thánh thiện hàng ngày

Những hình ảnh đời thường được trình bày trong hang đá cũng nói với chúng ta rằng “trong thế giới mới được Chúa Giêsu thiết lập, có chỗ cho tất cả mọi người và cho mọi sinh vật. Từ mục đồng cho đến thợ rèn, từ thợ làm bánh đến nhạc sĩ, từ những người phụ nữ mang bình nước cho đến những đứa trẻ chơi đùa”. Những nhân vật này biểu thị cho thấy “sự thánh thiện hàng ngày, niềm vui làm những công việc hàng ngày theo cách thức phi thường, khi Chúa Giêsu chia sẻ với chúng ta cuộc sống thần linh của Người”.

Chứng tá đức tin và phó thác

Và những nhân vật không thể thiếu trong hang đá chính là Mẹ Maria và thánh Giuse. Mẹ Maria là “chứng tá của sự hoàn toàn phó thác trong đức tin theo thánh ý Chúa”; và thánh Giuse cũng thế, “là người không mệt mỏi chăm sóc và bảo vệ Thánh Gia”.

Sức mạnh tạo ra và biến đổi mọi thứ bằng tình yêu

Nhưng nhân vật trung tâm của máng cỏ là Hài Nhi Giêsu. Trong Tông thư “Dấu chỉ tuyệt vời”, Đức Giáo hoàng Phanxicô nhận xét rằng việc làm của Thiên Chúa thì không thể đoán trước được, nằm ngoài kế hoạch của chúng ta và “Người tỏ mình ra như một đứa trẻ, để chúng ta ôm nhận Người trong vòng tay của mình. Bên dưới sự yếu đuối và mong manh, Người che giấu sức mạnh của mình, sức mạnh tạo ra và biến đổi mọi thứ bằng tình yêu. Hang đá làm cho chúng ta thấy, khiến chúng ta chạm vào sự kiện độc đáo và phi thường này, sự kiện đã thay đổi tiến trình lịch sử”.

Hang đá nói với chúng ta về tình yêu của Thiên Chúa

Đức cố Giáo hoàng Phanxicô đã kết thúc Tông thư rằng không quan trọng là hang đá được làm như thế nào, “điều quan trọng là nó nói với cuộc sống của chúng ta”, nói lên tình yêu của Thiên Chúa đối với chúng ta, “Thiên Chúa, Đấng đã trở thành một Hài Nhi để nói với chúng ta rằng Người gần gũi với con người, dù chúng ta ở trong bất cứ hoàn cảnh nào” và nói với chúng ta rằng “hạnh phúc ở nơi chính điều này”.

Cảnh giác để tránh nguy cơ thu hẹp lễ Giáng Sinh trong một số việc trang trí

Đọc lại Tông thư của Đức cố Giáo hoàng Phanxicô trong bối cảnh chúng ta đang chuẩn bị mừng Chúa Giáng Sinh, với những hang đá Giáng Sinh được dựng lên đây đó, lớn nhỏ, đơn sơ, sang hèn tùy theo hoàn cảnh; đây là một điều đáng khích lệ như ngài đã nhắc nhở chúng ta duy trì truyền thống Kitô giáo này, bởi vì nơi hang đá chúng ta hiểu được ý nghĩa của mầu nhiệm Chúa Giáng Sinh, nhận ra được tình yêu Thiên Chúa dành cho con người. Tuy nhiên, chúng ta phải cảnh giác để tránh nguy cơ thu hẹp lễ Giáng Sinh trong một số việc bình thường và biểu tượng trang trí, như dựng hang đá và cây thông Giáng Sinh trong nhà nhưng không suy ngẫm về ý nghĩa thực sự của hang đá.

Hang đá Giáng Sinh vẫn là một trường học về lòng khiêm nhường

Cha Francesco Patton, nguyên Bề trên Dòng Phanxicô tại Thánh Địa, mời gọi chúng ta khám phá lại sức mạnh của cảnh Chúa giáng sinh. Tám thế kỷ sau cảm hứng của Thánh Phanxicô ở Greccio, cảnh Chúa Giáng Sinh vẫn là một trường học về lòng khiêm nhường và là lời mời gọi chiêm nghiệm mầu nhiệm Nhập Thể. Cha Patton giải thích rằng, việc khám phá ý nghĩa sâu sắc của mỗi nhân vật trong cảnh Chúa Giáng Sinh giúp chúng ta sống trọn vẹn truyền thống này, điều vẫn có thể chạm đến trái tim của tất cả mọi người - những người tin, những người tìm kiếm ý nghĩa, những gia đình khó khăn, những người hành hương từ mọi tầng lớp. Một cuộc đối thoại đưa Giáng Sinh về lại trọng tâm của sự kiện: chào đón một Thiên Chúa làm người.

Những con người đang sống

Cha cũng nhắc nhở mọi người không nên chỉ nhìn nhận các nhân vật trong cảnh Chúa Giáng Sinh theo nghĩa lịch sử, mà hãy xem họ như những con người sống động. Ví dụ, chúng ta có thể nghĩ đến một gia đình trẻ vừa có con đầu lòng hoặc đang mong chờ đứa con, một gia đình tị nạn hoặc người di cư chạy trốn chiến tranh, nạn đói hoặc nghèo đói. Cha cũng khuyến khích các cha mẹ tìm lại giá trị của việc kể chuyện Phúc Âm cho con cái để gieo mầm đức tin và để truyền tải một tia sáng của Câu chuyện về Đấng đã ban ý nghĩa cho cuộc sống của chúng ta.

Ý nghĩa của cây thông Noel

Ngày nay, chúng ta thấy các cây thông Giáng Sinh được dựng ở nhiều nơi, từ quảng trường, các cơ quan, nơi chốn công cộng, cho đến các gia đình. Cha Patton cũng mời gọi chúng ta khám phá lại ý nghĩa Kitô giáo của cây thông Noel.

Truyền thống dựng cây thông Noel có nguồn gốc từ Kitô giáo, được phát triển từ thời Trung cổ. Ban đầu nó không phải là cây thông mà là một cây trơ trụi có buộc những quả táo. Đó là sự đảo ngược của câu chuyện về tội nguyên tổ. Cây thông Noel nhắc nhở chúng ta rằng cây sự sống đã làm cho hoa trái của nó chín mùi, dành cho chúng ta, vào thời điểm Con Thiên Chúa trở thành Con Người. Một Đấng đã đến thế gian, Đấng sẽ lấy ý muốn của Chúa Cha làm lương thực, và sẽ hoàn thành ý muốn ấy một cách trọn vẹn, hy sinh mạng sống để cứu chuộc chúng ta. Những quả cầu màu sắc được treo trên cây thông Noel, tự chúng là biểu tượng của quả táo này, nay là hoa trái đang nảy mầm bởi vì Đấng là sự sống và là Đấng ban sự sống cho chúng ta đã được sinh ra.

Vatican News