Môi trường Giáo dục Gia đình Công giáo

MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC GIA ĐÌNH CÔNG GIÁO

Các chị em thân mến,

Trong thư mục vụ 2008, HĐGMVN đề cao việc giáo dục kitô giáo trong gia đình. Chúng ta sẽ chú tâm đến số 14 đề cập đến vai trò của cha mẹ trong việc thông truyền đức tin cho con cái, và số 18 trình bày về ý nghĩa việc tôn trọng, bảo vệ sự sống con người.

I/ Gia đình và việc giáo dục đức tin (số 14)

“Cha mẹ được mời gọi để biến tình thương con cái thành dấu chỉ hữu hình cho chúng nhận ra được tình yêu của Thiên Chúa là ‘nguồn gốc mọi tình phụ tử trên trời đưới đất’ (Ep 3,15)” (Tông Huấn Gia Đình, số 14). Thiên chức làm cha mẹ nhắn nhủ những bậc phụ huynh có trách nhiệm thông truyền đức tin cho các thế hệ kế tiếp. Chính cha mẹ là những giáo lý viên đầu tiên cho con cái. Hãy giới thiệu cho con cái biết Thiên Chúa ngay khi con còn bé qua những lời nguyện bập bẹ đơn sơ và cử chỉ đơn giản (làm dấu Thánh Giá, vòng tay, cúi đầu...). Những lời cầu nguyện ngắn gọn, những nội dung giáo lý căn bản, những câu chuyện lấy từ Thánh Kinh, nếu được cha mẹ ân cần chỉ bảo, sẽ tạo nơi các em một nền tảng giáo lý vững chắc và một đời sống thiêng liêng sâu đậm sau này. Trách nhiệm của cha mẹ không dừng lại ở đó, mà còn thể hiện qua việc hướng dẫn, nhắc nhở con em mình đi học giáo lý, tham gia các hội đoàn đạo đức để trưởng thành hơn trong đời sống đức tin.

Trong đoạn này, chúng ta thấy được 2 điểm cần nhấn mạnh:

1/ Tình thương cha mẹ dành cho con cái là dấu chỉ nhận ra được (hữu hình) tình yêu của Thiên Chúa dành cho con người. Cha mẹ là những người thể hiện tình yêu của Thiên Chúa, hay có thể nói được rằng cha mẹ làm cho tình yêu của Thiên Chúa được “mạc khải” nơi cuộc sống của mình.

2/ Cha mẹ có trách nhiệm truyền thông đức tin cho con cái. Thông truyền đức tin có nghĩa là truyền thụ lại những điều mình tin (nội dung) và những điều mình cảm nghiệm về giá trị của đức tin trong đời sống cụ thể của mình (ý nghĩa của đời sống người công giáo). Như thế, những người làm cha mẹ cần phải sống đức tin của mình một cách sâu đậm mới có thể cảm nhận được giá trị của ơn Chúa trong cuộc đời của mình. Sống đức tin là sống theo sự hướng dẫn của đức tin. Có những điều Chúa mời gọi có thể hiểu được một cách dễ dàng (vd. được Chúa yêu mến, tin vào Ngài thì sẽ có được sự sống đời đời..); nhưng có những điều cần phải đặt mình dưới sự hướng dẫn của Giáo Hội mới có thể hiểu được ý nghĩa sâu xa của nó. Đặc biệt là khi phải cọ xát với những lời mời gọi của Chúa và những lợi ích trước mắt (vd. sự công bình, giá trị của tình yêu, hy sinh cho tha nhân...).

Để có thể hiểu được điều Chúa muốn nơi con người, cần phải đặt mình trong toàn bộ chương trình cứu rỗi và tập sống trong cái nhìn yêu thương của Ngài. Đôi lúc cảm thấy lời mời gọi của Ngài khó thực hiện quá, nhưng “khó” không có nghĩa là không thể. Người ta chỉ có thể thực hiện điều “khó” khi biết rõ lý do của sự cố gắng này.

Một trong những điều mà những đôi vợ chồng trẻ công giáo ngày nay phải đối mặt là làm sao có thể dung hòa giữa tình yêu vợ chồng và việc sinh sản con cái một cách có trách nhiệm. Nói đến tình yêu là nói đến một hành vi trao hiến hổ tương một cách có trách nhiệm, chứ không đơn thuần chỉ là một đòi hỏi bản năng. Những cử chỉ âu yếm vợ chồng giúp cho đôi bạn hiểu nhau hơn, an ủi nhau nhiều hơn; và vì thế mở ra sự hiệp thông giữa hai người, chứ không đóng kín trong sự thỏa mãn của mỗi người một cách ích kỷ.

Để cùng giúp nhau tìm thấy sự hòa điệu giữa tình yêu vợ chồng và trách nhiệm với sự sống của con cái, chúng ta cùng nhau học hỏi số 18 của thư mục vụ 2008.

II/ Gia đình và sứ mạng tôn trọng, bảo vệ sự sống

“Thánh Kinh nói với chúng ta rằng Thiên Chúa là Đấng hằng sống. Ngài chia sẻ và thông ban sự sống cho con người, vì con người được tạo dựng giống hình ảnh của Ngài (x. St 1,27). Chính Thiên Chúa chúc lành và nâng niu sự sống con người ngay từ lúc vừa được hình thành trong lòng mẹ. Đến lượt mình, con người được cộng tác với Thiên Chúa để thông ban sự sống mình đã nhận. Mặc dù có khả năng thông truyền sự sống, con người không có quyền hủy hoại sự sống của mình. Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã viết: “Sự sống của con người là thánh thiêng, nó mang tính bất khả xâm phạm được khắc ghi trong lòng người, trong lương tâm con người” (Thông điệp Tin Mừng sự sống, số 40). Vì sự sống là ân ban của Thiên Chúa, là vốn quý giá nhất của đời người, nên ‘Sự sống con người phải được tôn trọng và bảo vệ một cách tuyệt đối từ giây phút thụ thai’” (Sách GLGHCG, số 2270). Con người dù đẹp hay xấu, dù thông minh hay tối dạ, đều là người đã được Thiên Chúa dựng nên và được Ngài yêu thương. Sự sống của người ấy nằm trong tay Thiên Chúa và Con Thiên Chúa đã chết trên thập giá cho người ấy. Do đó, những can thiệp của khoa học nhằm lựa chọn giới tính, những hành vi giết người như phá thai, làm chết êm dịu... đều đi ngược với phẩm giá con người và chống lại Thiên Chúa, vì chúng biến con người thành một thứ hàng hóa hay một sản phẩm thay vì là một sinh linh cao quý mang hình ảnh của Đấng Tối Cao. Những lớp giáo lý hôn nhân cần phải giúp học viên hiểu rõ giáo huấn này. Các bậc làm cha mẹ cũng cần phải hiểu biết để dạy con cái mình tôn trọng sự sống”.

1/ Giá trị của sự sống con người

Chúng ta có thể tóm những điều được nói đến trong số 18 như sau : Thiên Chúa thông ban sự sống của Ngài cho con người. Sự sống con người được Thiên Chúa chúc lành từ lúc hình thành trong lòng mẹ. Con người được cộng tác vào việc thông ban sự sống. Mặc dù có khả năng thông truyền sự sống, con người không có quyền hủy hoại sự sống của mình. Sự sống là ân ban của Chúa, nên cần phải được tôn trọng, bảo vệ một cách tuyệt đối từ giây phút thụ thai cho đến khi lìa cõi thế. (phá thai là đi ngược lại với tinh thần tôn trọng sự sống).

Sự sống con người, dù là của tôi hay của người khác, dù là của người tôi thương hay là người quấy rầy tôi, đều là hông ân của Chúa, cần phải được tôn trọng. Chỉ một mình Thiên Chúa có quyền trên mạng sống con người. Điều làm cho con người trở nên đáng quí không phải chỉ là tài năng, phái tính, thân phận, nhưng chính là vì con người được tham dự vào sự sống của Thiên Chúa; con người được thông chia sự sống thần linh. Vì thế, trong suốt quá trình phát triển của con người, từ lúc thụ thai trong lòng mẹ cho đến khi nhắm mắt lìa đời, con người luôn cần phải được tôn trọng và phải được đối xử một cách công bằng.

2/ Sinh con một cách có trách nhiệm.

Được đón nhận sự sống từ nơi Thiên Chúa, con người cũng được ban cho khả năng thông truyền sự sống. Tình yêu đôi lứa không đóng kín trên chính mình một cách ích kỷ, nhưng phải mở ra khả năng trao ban sự sống. Tuy nhiên, trong cuộc sống hiện tại, nhờ những hiểu biết khoa học về con người, cả về mặt tâm lý và sinh lý, con người biết thăng hoa tình yêu đôi lứa khi biết dành thời giờ cho nhau nhiều hơn, biết cùng nhau chăm sóc con cái, biết chú ý đến việc bảo vệ sức khỏe của người phụ nữ và con cái.. Vì thế, cả hai vợ chồng đều cần phải có ý thức trách nhiệm về đời sống chung, về quyền lợi của con cái. Điều này giúp đôi vợ chồng ý thức hơn về việc sinh con một cách có trách nhiệm.

Sinh con một cách có trách nhiệm không có nghĩa là cha mẹ có quyền quyết định đứa con được sinh ra hay không, nhưng là những lần sinh được cách quãng vừa đủ để người mẹ có điều kiện chăm sóc sức khỏe và nuôi dạy con cái. Những kiến thức về việc sinh con một cách có trách nhiệm, trên nguyên tắc chung, đã được trình bày trong các lớp giáo lý hôn nhân. (Nếu những anh chị nào chưa được học những điều này, cần liên hệ với cha sở để ngài có thể tổ chức những lớp học cụ thể).

Việc xử dụng những phương pháp tự nhiên cần phải được hổ trợ bằng đời sống cầu nguyện và sự quảng đại quan tâm đến nhau nhiều hơn. Những phương pháp ngừa thai nghịch tự nhiên luôn đi ngược lại với quyền lợi của đôi bạn trong hôn nhân. (Những phương pháp ngừa thai nghịch tự nhiên như : uống thuốc ngừa thai, bao cao su.. Những phương pháp đặt vòng, viên thuốc ngày hôm sau không phải là ngừa thai, nhưng là không cho trứng đã thụ tinh được sống). Việc nạo, hút, phá thai đi ngược lại với sự tôn trọng, bảo vệ sự sống con người.

3/ Những khó khăn của người Mẹ

Đôi khi những phương pháp tự nhiên cũng có những bất tiện nhất đinh về mặt tâm lý cũng như sinh lý. Tuy nhiên, trong tinh thần của người công giáo quyết tâm đi theo văn hóa sự sống, chứ không theo văn hóa sự chết, người kitô hữu chúng ta cần phải nhận ra những khó khăn đến từ đâu, và rồi cố gắng tìm phương thế tháo gỡ.

Phần lớn những khó khăn không đến từ phía người phụ nữ, nhưng do người phối ngẫu (không kiềm chế, do ảnh hưởng của rượu..). Vì thế, người vợ cần trao đổi với chồng để cá hai ý thức hơn về trách nhiệm đối với nhau và với con cái. Cần phải giúp người chồng hiểu được rằng sự kiêng khem định kỳ, quảng đại chia sẻ những khó khăn của người vợ là cách biểu lộ tình yêu trân trọng của người chồng dành cho người vợ. Người phụ nữ cần được kính trọng bởi vì đó là một phần của cuộc đời của người chồng và là mẹ của những đứa con. Ngay cả trong trường hợp cả hai đã cố gắng mà vẫn thất bại, hãy can đảm đón nhận sự sống mới như là một hồng ân Chúa ban. Sự quảng đại trong tình yêu giúp cho đôi bạn hiểu rằng khi mình dám hy sinh quyền lợi mình đáng được hưởng vì lợi ích của người khác là phương thế tốt nhất để chiến thắng chính lòng ích kỷ của con người.

4/ Những phương thế giúp người mẹ vượt qua khó khăn

Tình yêu vị tha nơi người mẹ cần phải được củng cố bằng đời sống cầu nguyện, hy sinh. Chính sự kết hợp với Chúa Giê-su Thánh Thể và gắn bó với Lời Ngài giúp cho người phụ nữ công giáo có một cái nhìn mới về sự sống con người, về ý nghĩa của sự hy sinh, về việc chết đi cho tội lỗi để được sống trong niềm hạnh phúc của con cái Chúa. Sự quảng đại, hiền lành, yêu thương của người mẹ công giáo có sức biến đổi những người chồng khó tính nhất và giúp cho người mẹ biết cách thông truyền đức tin cho con cái mình cách hiệu quả nhất.

Bên cạnh những phương thế siêu nhiên, cả hai vợ chồng cũng nên tham gia sinh hoạt vào các hội đoàn trong giáo xứ, để cùng nhau xây dựng giáo xứ, và đồng thời có được những người bạn cùng chia sẻ quan điểm đức tin công giáo, ngay cả trong những vấn đề khó khăn, để cùng nhau tìm hướng giải quyết theo đúng lương tâm của người công giáo.

Các chị em thân mến,

Chúa ban cho các chị em ân huệ được cộng tác với Ngài trong việc tạo nên sự sống và bảo vệ sự sống. Hãy trân trọng phẩm giá và thiên chức làm mẹ. Hãy đứng về phía bảo vệ văn hóa sự sống, vì đó là con đường Chúa Giê-su Kitô, Chúa chúng ta đã đi để đem lại cho chúng ta sự sống. Đây cũng là con đường mà Giáo Hội luôn theo đuổi để bảo vệ hạnh phúc gia đình và bảo vệ những người bé nhỏ.

Xin Chúa ban sức mạnh cho các chị em, để ngay cả trong những lúc dường như là chỉ có mình chị em phải gánh vác lấy gánh nặng của gia đình, thì gương sống và lòng đạo đức của thánh nữ Monica vẫn luôn là niềm an ủi cho tất cả các chị em. Xin Chúa chúc lành cho thiện chí của chị em.

+ Vinh Sơn Nguyễn Văn Bản,
Giám mục Giáo phận Banmêthuột