Ngược dòng

Ngược dòng

Mỗi năm dịp đầu tháng mười một nước rút. Cá nước ngọt trong sông theo con nước xuôi dòng đến cửa sông cá đụng nước lợ, nửa ngọt, nửa chua làm chúng khốn đốn. Con mạnh khỏe đủ sức bơi ngược giòng, đuối sức đành xuôi theo giòng nước đổ ra biển chết ngộp. Đây là mùa thu hoạch của dân sống nghề chài lưới trên sông. Thằng Đó không phải dân chài chuyên nghiệp. Nhà bên sông nên cảnh giăng câu, thả lưới làm trai ai cũng biết.

Chiều nay dù cảm thấy ươn ả, mệt mỏi, ngại không muốn đi giăng lưới, kéo chài. Ngặt một điều mùa nước giật, bỏ một đêm bằng làm cả tháng. Nghĩ thế thằng Đó tiếc quyết định xuống thuyền câu. Người mệt lả, nằm đâu ngủ đó, hai mắt mỏi nhừ. Định tâm ra sông thả xong mấy tay lưới, cột thuyền câu cho chắc đánh một giấc. Khi tỉnh dậy vớt lưới, gỡ cá rồi ngủ tiếp. Cứ thế một đêm cũng bộn cá. Chuẩn bị xong mọi thứ Đó hút thêm một điếu thuốc cho lên tinh thần, uể oải đứng dậy ra tay chèo. May mắn, vừa thả xuống các tay lưới đầy cá. Mới vớt lần đầu đã thấy mê. Con cá nhảy ton ton trong khoang thuyền làm tỉnh con mắt, vui hẳn lên. Nhìn đám cá trong khoang cố vùng vẫy thoát thân, nhảy phóng lên đụng phải liếp che, rơi tòm xuống khoang. Hên quá toàn cá lớn, loại thượng hạng. Hài lòng với bao công khó. Định chèo thuyền về nhà ngủ. Thằng Đó phỏng chừng còn sớm lắm, mới chập choạng tối đã về sao. Nó nghĩ bụng bữa nay kiếm ăn được bỏ uổng lắm. Nhìn đám cá trong thuyền lòng tham bốc lên cao, cá nhiều lại toàn trộng trộng, bỏ tiếc vô cùng. Tham và tiếc xúi Đó thả tay lưới xuống rồi hãy tính. Tính toán hơn thiệt trong đầu rồi quyết định cột chặt thuyền vào cành cây ven sông, nằm ngủ một giấc cho khoẻ, sau đó tiếp tục thả lưới. Với tay lấy cái áo che mưa đậy lên người đánh một giấc.

Tháng này rất hiếm mưa, họa hoằn lắm mới có mấy giọt lào xào. Mặt sông nhả hơi sương khá dầy, trời tối hơn và hơi sương dầy đặc hơn. Vài con sóng nhao lên rồi hụp xuống theo làn gió để hổng khoảng sáng giữa mặt nước và chân sương. Nó thích thú đưa mắt sát mặt thuyền nhìn giữa làn sương và làn nước bắt những tia nắng chớp nhoáng của khoảng chân không. Chỉ vài phút sau sương lại khoả lấp khoảng trống. Cơn gió lạnh trên mặt sông làm rùng mình, người nổi gai ốc. Biết người rất yếu, mau mỏi mệt không nên phí sức vì con vi trùng cảm cúm trong người đang hành. 

Giấc ngủ bập bềnh

Thuyền cột chặt, đắp áo mưa nên yên tâm nằm nghỉ. Nó làm biếng vì từ chỗ giăng lưới về nhà chỉ mất năm mười phút. Cái ấm cộng mệt mỏi đưa nhanh vào giấc ngủ. Mây trắng kéo phủ bầu trời. Đêm tối mờ sương và làn mây trắng trên cao làm cả bầu trời mù mờ, không một ánh sao. Gió khá mạnh người vẫn ngủ như chết, không hay biết. Con thuyền nhỏ tròng trành nhiều hơn. Trôi theo giòng nước đang ngon chớn bị sợi giây cột căng giật ngược lại, con thuyền lao chao tiến về phía trước, rồi lại trôi theo nước rồi lại bị giật ngược lại. Cứ thế con thuyền trôi tới, trôi lui. Cuối cùng sợi giây cột bị đàn ra, thu vào hàng ngàn lần đứt lìa trôi theo giòng nước. Chủ thuyền vẫn ngủ vùi, vẫn ngáy đều. Tiếng động lớn làm giật mình, tay quờ quạng móc túi tìm điếu thuốc. Mò mẫm mãi mới được, bật quẹt hút, gió to, lửa xẹt lên rồi tắt, xẹt lên rồi tắt. Đó cong người sát hơn quyết mồi cho được điếu thuốc rồi tính gì thì tính. Bực mình bật mãi không được, cất điếu thuốc định chèo ghe vớt lưới, gỡ cá. Nằm nghe tiếng nước chảy, tiếng nước dập dềnh trong thuyền và tiếng gió rít từng cơn. Cả ba âm thanh đó quyện lại như ngầm bảo đừng làm gì cả, cứ nằm yên cho ấm. Ra ngoài làm chi cho rét, cho lạnh, cứ yên tâm đi. Tiếng va chạm thứ hai mạnh hơn trước bắt buộc phải có phản ứng. Đó mở mắt thấy trời mù sương, không nhìn thấy cảnh trước mắt. 

Chưa biết mình đang ở đâu. Người tỉnh hẳn, nhìn thấy mực nước trong ghe mà ngán ngẩm. Theo phản ứng tự nhiên. Mở ngay khoang thuyền xem, cá vẫn còn nguyên. Một số con bơi theo giòng nước sang các khoang thuyền khác nhưng không sao, vẫn trong thuyền nên không có chi lo lắng. Chưa kịp cầm lái, thuyền đụng lần nữa. Hỏng rồi, thuyền đụng cọc đáy, miệng lẩm bẩm. Con thuyền chao đi, đảo lại, nước sóng sánh làm ướt cả người. Tạm để con thuyền kẹt vào hàng đáy, nhanh tay tát nước. Không nhanh tay có thể bị chìm vì nước nhiều quá, ngó ra sông trời mờ sương trắng mầu khói thuốc, không nhận diện mình đang ở phương nào. Việc quan trọng bây giờ là tát nước. Tát lấy, tát để cho thuyền nhẹ đi, bớt nguy nếu không thì cơ hội chìm thuyền rất cao. Tay mỏi rã rời, mặt vã mồ hôi hột. Đó dừng tay nhất quyết hút điếu thuốc. Dùng áo mưa che gió bật quẹt vừa hút được vài hơi, cơn gió đêm tạt qua cuốn theo nửa đầu điếu thuốc cháy dở, bay theo làn gió như con đom đón rồi rớt xuống nước nghe tiếng sèo, tắt lịm. Nửa điếu còn lại cũng tắt lịm. Lại bật quẹt, lại tiếp tục hút. Không dùng tay nhưng dùng hơi đẩy mạnh búng điếu thuốc trên môi xuống sông. Dòng nước xoáy nuốt trửng. Đó biết thuyền trôi khá xa chỗ nó ngủ. May mắn đụng cọc đáy nếu không đã xa mù khơi, không chừng thuyền chìm lênh đênh trong nước.

Định hướng

Sau thời gian ổn định, nước trong thuyền đã cạn Đó định thần xác định hướng trên sông. Trời phủ đầy sương, chỗ nào cũng màu khói trắng, tinh tuyền. Đoán chừng con thuyền trôi gần cửa sông, gió lớn hơn, sóng mạnh hơn và sương cũng lạnh hơn. Có lẽ trời gần sáng nên sương đặc hơn và lạnh nhiều. Người bị nước ướt, cái áo mưa không đủ ấm trong lúc này. Biết phản ứng ra sao. Nước chảy xiết quá. Hai tư tưởng trong đầu, chờ đến sáng rồi về hay gắng bơi ngược giòng. Ngồi trong thuyền chờ một chút, thấy chán quá, nghĩ đến những tay lưới, nghĩ đến công việc ngày mai, nghĩ đến thời gian trong đêm. Được một lúc, chán nản, bớt mệt lại hút điếu thuốc nữa. Chờ thêm một lát nữa, lâu quá, chán quá. Nó quyết định chèo thuyền về. Cố hết sức con thuyền vẫn chậm rì, sóng lăn tăn, gió rì rầm và làn sương vẫn dầy đặc, không nhìn thấy bến bờ. Đưa tay ra chỉ thấy lờ mờ đủ biết sương sáng trên sông ghê hồn ra sao. Một mặt lo chèo chiếc thuyền vào bờ, một mặt lo tát nước, một mặt lo quan sát đâu là bến bờ. Đêm trắng xoá nhìn toàn màu trắng khói thuốc pha lẫn làn nước bạc nhấp nhô theo từng con sóng.

Dùng tay vốc nước rửa mặt, hai mắt cay the, lưỡi liếm môi thấy mằn mặn. Thuyền trôi xa chỗ thả lưới. Không lẽ ngủ mệt đến độ không còn biết trời trăng. Cái lo khơi mào. Làm sao chèo về, xa lắm, phải mất nửa ngày. Nước chảy xiết như thác lũ còn vất vả hơn nữa. Định bụng chèo vào bờ rồi tính. Cửa sông này không phải chơi, to lớn khác thường, nước chảy xiết, có nhiều xoáy nước hút thuyền lọt tỏm giòng nước giết người không ai dám mạo hiểm đến cứu. Biết thế nhưng vẫn phải mạo hiểm.

Không nên chần chờ, phải quyết, không ai giúp, dù mệt cũng phải về bến. Đó không còn chọn lựa khác. Bám trụ cọc đáy an toàn. Sớm muộn gì cũng phải dời cọc đáy. Chỉ có một con đường, con đường khó phải theo, phải ráng hết sức. Chèo ngược nước. Xuôi dòng nhẹ nhàng nhưng đi vào chỗ chết, đường dẫn đến chỗ chết là đường nhàn hạ, mời gọi. Không thể như thế, phải sống, phải trở về và đường trở về ngược dòng. Vất vả, khổ sở, mệt mỏi và cấp bách. Quyết định xong hai cánh tay ra sức chèo ngược nước. Không thể chậm trễ, không thể ngưng tay vì ngưng là thuyền trôi ngược lại. Hai cánh tay mỏi rã rời, người như kiệt lực nhưng vẫn phải cố, nhủ lòng, tự an ủi cố lên, gắng lên, ráng sức lên. Đó, khoẻ lắm mà, khoẻ nổi tiếng sao giờ yếu xìu. Nhờ những tiếng thôi thúc mà thành công. Khi nghe được tiếng dân chài gọi nhau ơi ới trên sông Đó cảm thấy an tâm, nghe tiếng người, người nọ gọi ra hiệu cho người kia biết có tôi, gần đây, dù không nhìn thấy nhau, nghe được tiếng nói. Cả mừng, Đó vung cánh tay chèo mạnh hơn, mạnh hơn nữa, gắng hơn nữa, con thuyền phóng nhanh hơn, phóng tới. Đó nghe tiếng nói rõ hơn báo hiệu về gần chỗ thả lưới. Một chút nữa, gắng một chút xíu nữa rồi nghỉ. Tự động viên thế mà hay. Đến nơi trời mờ sáng, tạm nhìn thấy bờ sông. Lá cành sương phủ trắng. Cột chặt thuyền tự thưởng cho mình điếu thuốc, miệng mỉm cười về đến nơi an toàn. Cái yếu nhược hồi đêm biến mất. Ý chí ham sống xua đuổi cả bệnh tật. Hút xong điếu thuốc vớt tay lưới lên. Cá nhiều vô kể, không thèm gỡ cá vất cả vào thuyền một mạch thẳng về nhà. 

Bơi tâm linh

Cuộc sống đức tin của chúng ta cũng tương tự. Chúng ta cũng mò mẫm trong cầu nguyện, cũng mò mẫn tìm hiểu đâu là ý Chúa, đâu là ánh sáng chân lý soi đường con đi. Nhiều lúc tưởng nhìn chính xác, biết rõ con đường Chúa mời gọi. Đi trên đường thấy nhiều gian nan đâm nghi ngờ. Không lẽ mình chẩn đoán sai. 

Thằng Đó dựa vào khoảng cách các địa danh để biết vị trí thuyền. Trong đầu sống lại bao hình ảnh trước đây thường qua lại nhưng ít quan tâm, đến lúc cần cố nhớ và đoán khoảng cách để tính toán đoạn sông cần chèo. Từ chỗ thả lưới đến gốc cây gáo khoảng chừng ba trăm thước. Từ gốc cây gáo đến bến phà khoảng nửa cây số. Từ bến phà đến con nước xoáy cũng phải đến non cây số. Như thế con thuyền trôi gần hai cây số. Hai cây số bơi thuyền chỉ mất độ hai tới hai mươi phút là nhiều. Đó tăng gấp đôi vì chèo ngược giòng. Với sức trai tráng Đó tự tin. Thực tế phải chèo hơn tiếng mới về đến chốn cũ. 

Đó dựa vào trí nhớ, mốc tích cảnh vật để đoán chừng đoạn sông phải chèo. Kitô hữu cũng dựa vào các câu kinh thánh nhớ lõm bõm, cũng dựa vào mười điều răn, điều luật Giáo Hội cộng thêm các kinh tối sáng chiều hôm giúp tìm hiểu ý Chúa. Lúc sáng, lúc mờ, lúc nghi ngờ xác quyết. Đó may mắn biết rõ khoảng cách bao xa và tính giờ bơi về, dù tính sai. Đời sống tâm linh khó hơn, không dễ tính giờ bơi ngược lại lối sống cũ được. Đó tự an ủi mình, khuyến khích mình tiến thân, cố gắng hơn. Trở về đời sống tâm linh cũng vậy cũng cần tự trấn an, khuyến khích, quyết tâm ơn Chúa ban đủ cho ta trở về. Vấn đề còn lại là quyết tâm.

Giọng nói

Đó nghe tiếng thuyền câu ới gọi nhau nhận ra tiếng người, cảm thấy an toàn. Kitô hữu cũng nhận ra giọng nói quen thuộc, lời khuyên chân thành của lương tâm, can ngăn. Tiếng lương tâm chỗi dậy bảo nên làm, khuyên tránh hoặc ngăn đe chớ làm sai, tội đó. Nghe tiếng lương tâm để biết phải làm gì. Tiếng đó trùng hợp luật yêu thương thì không thể sai. Đó không nhìn thấy người, chỉ nghe tiếng nói biết có người. Kitô hữu cũng vậy không nhìn thấy Chúa chỉ nghe tiếng lương tâm và lòng mến đủ biết có Chúa kề bên.

Mù sương

Trời mù sương, dân chài không dám chèo thuyền đành thúc thủ, cột thuyền vào nơi an toàn, kẻ nằm ngủ, kẻ thức đấu láo, lâu lâu hú gọi như ngầm báo có tôi ở đây. Đó may mắn nhận ra các chấm đỏ trong sương. Mỗi chấm đỏ là một điếu thuốc gắn môi dân ghiền. Mỗi lần kéo thuốc điếu chấm đỏ rực lên trong sương rồi ngụt tắt, rồi lại đỏ rực lên. Những dấu chỉ đó cho biết có người chung quanh. Kitô hữu cũng hành trình trong vùng mù sương cuộc đời. Đường đời lắm chông gai, cạm bẫy. Chèo thuyền trong sương mù đụng nhau chìm thuyền, đụng cọc đáy chìm thuyền, rơi vào vùng nước xoáy chìm thuyền vì thế dân chài đành thúc thủ, lâu lâu hú nhau báo hiệu. Kitô hữu cũng cần hú nhau, thăm hỏi nhau, khuyến khích nâng đỡ nhau để sống trong tình yêu Chúa qua các việc làm bác ái, yêu thương để bảo vệ và hỗ trợ đức tin. Tâm tình người theo Chúa cũng tương tự cũng phải mò mẫm bước đi trong tin yêu, phó thác. Không có các mốc thời gian hướng dẫn, không có các dấu hiệu chỉ đường và nếu có cũng mù mờ. Dấu hiệu rõ nhất là yêu thương, tha thứ, cảm thông. Tất cả các dấu hiệu trên là những mốc vững chắc hướng dẫn và hỗ trợ hành trình đức tin. Để các dấu hiệu đó luôn toả ánh sáng Kitô hữu cần năng tham dự các bí tích, tham dự Thánh Thể và cùng nhau tụ họp cầu nguyện để ơn Chúa sưởi ấm tâm hồn, dù đi trong sương mù nhưng lòng vẫn ấm vì có ơn Chúa trong lòng.

Lm Vũ đình Tường